Stermich-Valcrocciata (Stermich de Valcrociata, Stermicz) Piotr (1863–1935), dyrygent, reżyser operowy.

Ur. 31 VIII (w wielu opracowaniach podawany jest r. 1868) w Zadarze w Dalmacji (Austro-Węgry, obecnie Chorwacja) w rodzinie włoskiej o chorwackim rodowodzie (Strmić), nobilitowanej w r. 1843 przez cesarza Austrii Ferdynanda I. Ojcem S-a-V-y był Nicolo (1839–1896), autor pierwszej opery z historii Dalmacji „La madre slava” z włoskim librettem (wyst. 3 IV 1865 w Teatro Comunale w Trieście), matką Erminia Pivetta (1838–1904). Braćmi S-a-V-y byli: Vincenzo (Vladimir), Stanislao, Antonio, Venceslao, siostrą Darinka.

Studia muzyczne odbył S.-V. w Mediolanie i konserwatorium w Wiedniu; zwieńczył je dyplomem w r. 1889. Zaangażowany przez A. Boita w Bolonii dla dyrygowania jego operą „Mefistofeles”, wyjeżdżał zapewne z bolońskim zespołem jako dyrygent do Moskwy i Petersburga (1895–6). Występował też na Malcie. Zapewne w tym okresie zawarł znajomość z G. Puccinim, który przekazywał mu cenne wskazówki interpretatorskie. W r. 1898 poznał w Bolonii Salomeę Kruszelnicką i niebawem otrzymał dzięki niej zaproszenie do objęcia funkcji dyrygenta w operze warszawskiej. Przybył do Polski w r. 1899 i został zastępcą dyrygenta w Teatrze Wielkim w Warszawie; debiutował „Traviatą” G. Verdiego (wyst. 6 X t.r.). Następnie w l. 1901–7 był tam dyrygentem i prowadził w tym okresie m.in. „Rigoletta” Verdiego, „Żydówkę” J. Halévy’ego, „Afrykankę” G. Meyerbeera, „Goplanę” Władysława Żeleńskiego, „Hrabinę” Stanisława Moniuszki. Potem przeniósł się do Lwowa, gdzie w sezonach 1907/8–1909/10 był dyrygentem opery i operetki w Teatrze Miejskim. W opinii krytyków stanowił ostoję zespołu, zdarzały mu się jednak niepowodzenia: w sezonie 1908/9 wystawienie „Tannhäusera” R. Wagnera pod jego batutą uznano za nieudane. Prawdopodobnie w r. 1911 wyjechał na zaproszenie dyrektora A. Neumanna do Pragi, gdzie został dyrygentem, przede wszystkim do oper włoskich i francuskich w Deutsches Landestheater. Dyrygował tam m.in. wystawieniami: „Afrykanki” Meyerbeera, „Romea i Julii” Ch. Gounoda, „Otella” Verdiego (wszystkie w r. 1911), „Klejnotów Madonny” E. Wolfa-Ferrariego (1912) oraz uważanego za najwybitniejsze wówczas osiągnięcie S-a-V-y „Falstaffa” Verdiego (1913). T.r. prowadził także „Rienziego” R. Wagnera, „Toskę” Pucciniego i „Wilhelma Tella” G. Rossiniego. Współpracował z zatrudnionym tamże dyrygentem i reżyserem K. Pringsheimem, szwagrem T. Manna. W r. 1914 dyrygował jeszcze w Pradze, m.in. operami „Manon” J. Masseneta i „Dziewczęciem z Zachodu” Pucciniego, lecz w 2. poł. t.r. przeniósł się do Wiednia, najpierw do opery dworskiej, a następnie do Volksoper, gdzie objął stanowisko dyrygenta.

W r. 1919 wrócił S.-V. do Warszawy i 3 XII t.r. dyrygował w Teatrze Wielkim operą „Madama Butterfly” Pucciniego. W r. 1922 został zaangażowany na stanowisko dyrektora i pierwszego dyrygenta Opery Poznańskiej; uznano go za «opatrznościowego męża poznańskiej opery», który «wywiódł ją na nieprzeciętny poziom» („Comoedia” 1927 nr 17). Wystawiał tam opery W. A. Mozarta („Uprowadzenie z Seraju”, „Wesele Figara”, „Don Juan”), Meyerbeera („Hugenoci”), Wagnera („Tannhäuser”, „Zygfryd”, „Lohengrin”), Verdiego („Aida”), C. M. Webera („Wolny strzelec”), A. Ponchiellego („Gioconda”). Miał opinię wybitnego interpretatora muzyki Rossiniego. Ponadto wystawił w Poznaniu czternaście oper i osiem baletów kompozytorów polskich, m.in. Żeleńskiego („Konrad Wallenrod”), Henryka Opieńskiego („Maria”, „Jakub Lutnista”), Feliksa Nowowiejskiego („Legenda Bałtyku”, „Tatry”), Bolesława Wallek-Walewskiego („Pomsta Jontkowa”); dyrygował tam również koncertami symfonicznymi.

W r. 1929 został S.-V., po Emilu Młynarskim, dyrektorem Opery Warszawskiej; cieszył się opinią «wybitnego praktyka operowego» (Karol Stromenger), jednak skonfliktowany ze środowiskiem artystycznym i borykający się z ogromnym zadłużeniem Opery, w r. 1930 podał się do dymisji. Za propagowanie muzyki czeskiej (dyrygował w Polsce operami „Sprzedana narzeczona” i „Dalibor” B. Smetany oraz „Jenufa” L. Janačka, a także oratorium „Ludmiła” A. Dvořaka) otrzymał w r. 1931 czechosłowacki Order Białego Lwa IV kl. W l. 1932–3 był kierownikiem muzycznym Studium Operowego Tow. Opery Narodowej w Warszawie. Ostatnie lata życia spędził w Berlinie, gdzie zmarł 8 IX 1935.

W małżeństwie zawartym w r. 1914 w Zagrzebiu z Jadwigą Dębicką, śpiewaczką operową, poznaną podczas pracy we Lwowie (zob. Stermich-Dębicka Jadwiga), S.-V. dzieci nie miał.

Portret olej. przez nieznanego malarza w Muz. Teatr. w W.; Karykatura przez Zygmunta Szpingiera, reprod. w: „Salon Liter.” 1922 z. 1; Fot. w: Muz. Teatr. w W., „Muzyka” 1929 nr 10 dod. „Ilustr. Kron. Muzycz.”, „Tyg. Ilustr.” 1929 nr 37; – Błaszczyk, Dyrygenci; Divadelni encyklopedie, „Divadelni revue” (Praha) 2004 nr 4 (J. Ludvová); Słown. Muzyków Pol., II; Wpol. Słown. Biogr.; – Internet: www.freepages.genealogy.rootsweb.com/˜stermich/nstermich; – Orlicz M., Polski teatr współczesny, W. 1935 (fot.); Papée S., 10 lat teatru w Polsce Zachodniej (1918–1928), P. 1930; Stromenger K., Wznowienie „Halki” w Operze Warszawskiej, „Tyg. Ilustr.” 1929 nr 37 (fot.); Szczublewski J., Teatr Wielki w Warszawie 1833–1993, W. 1993; Świtała T., Opera Poznańska 1919–1969, P. 1973; Wypych-Gawrońska A., Lwowski teatr operowy i operetkowy w latach 1872–1918, Kr. 1999 (jako Stermicz-Valcrociata); – Wywiady z S-em-V-ą: „Comoedia” 1927 nr 22–23 (fot.), „Świat” 1930 nr 13 (fot.); – „Comoedia” 1927 nr 17; „Echo Muzycz. Teatr. i Artyst.” 1899 nr 39, 1901 nr 13 (fot.); „Tydzień Radiowy” 1927 nr 35; – Nekrologi z r. 1935: „Muzyka” nr 8–9, „Orkiestra” nr 9; – IS PAN: Afisze teatr.; – Informacje Huberta Reitterera z Wiednia (Österreichisches Biographisches Lexikon), m.in. na podstawie Österreichisches Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu, Hoftheater, Generalintendant, Zl. 1211 ex 1914 (Schachtel 297).

Andrzej Jazdon